[Penulis]
Ditulis oleh:
Melky Pantur***, Rabu (24/4/2018).
Sebelum
kita mengkaji secara detail tentang tesis di atas, kita tentu perlu mendapat
datum awal: Apa itu yadak telun, ceki
telu, dan adak telu?
1.1 Yadak Telun.
1.1.1
Yadak.
Yadak adalah bahasa
Manggarai mengekspresikan tentang mengantar, mempersembahkan, menunjukkan,
membuat seseorang tinggi martabatnya, melakukan rekonsiliasi. Yadak adalah sebuah rencana dan upaya
pemurnian, pemasukkan dan penjernian terhadap sesuatu.
Beberapa
identitas yadak, di antaranya:
1.1.1.1
Manusia.
Konteks
Manggarai, kehidupan manusia adalah ritus sejak di dalam rahim ibu hingga
kembali ke hadapan Ilahi. Di sini tercakup, seperti:
1.1.1.1.1
Yadak Cear Cumpe
1.1.1.1.2
Yadak Ra’um Wuwung.
1.1.1.1.3
Repo Ngi’is.
1.1.1.1.4
Yadak Takung Ase Ka’e Weki.
1.1.1.1.5Yadak
Wuat Wa’i/Selek.
1.1.1.1.6
Yadak Caca Selek.
1.1.1.1.7
Yadak Teing Hang Wura agu Ceki.
1.1.1.1.8
Yadak Pongo Weki.
1.1.1.1.9
Yadak Wagal dan Podo.
1.1.1.1.10
Yadak Hambor Ase Ka’e Weki Wina Rona.
1.1.1.1.11
Yadak Cikop Le’as.
1.1.1.1.12
Yadak Beka agu Buar.
1.1.1.1.13
Yadak Takung Wae Cemok.
1.1.1.1.14
Yadak We’e Kete.
1.1.1.1.15.1
Ceki Telu/Ceki Lima.
1.1.1.1.15.2
Kelas.
1.1.1.1.15.3
Pangga.
1.1.1.1.15.4
Yadak Jarang Leti.
1.1.1.2
Benda Tertentu.
Di
sini yang dimaksudkan adalah pada gendang
atau mbaru, kebun dan pada orang
tertentu, seperti:
1.1.1.2.1
Gendang dan Mbaru.
1.1.1.2.1.1
Yadak Tesi.
1.1.1.2.1.2
Yadak Roko Molas Poco.
1.1.1.2.1.3
Yadak Derek Bongkok.
1.1.1.2.1.4
Yadak Hese Ngando.
1.1.1.2.1.5
Yadak Raum Bubung.
1.1.1.2.1.6
Yadak Congko Lokap.
1.1.1.2.1.7
Yadak Penti.
1.1.1.2.2
Yadak Lingko.
1.1.1.2.1.
Yadak Tentang Lingko.
1.1.1.2.2
Yadak Cengka Lingko.
1.1.1.2.3
Yadak Randang.
1.1.1.2.2
Yadak Raum Lingko.
1.1.1.3
Aktus Tertentu.
1.1.1.3.1
Yadak Ngelong.
1.1.1.3.2
Yadak Paki Jarang Bolong.
1.1.1.3.3
Yadak Takung Wae Cemok.
1.1.1.3.4
Yadak Oke Dara Ta’a.
1.1.1.3.5
Penti.
1.1.2
Telun.
1.2
Ceki Telu.
1.2.1
Ceki.
1.2.1.1
Ceki Telu.
1.2.1.2
Ceki Lima.
1.2.1.2.1
Filosofi Lima.
1.2.1.2.2
Kejawen.
1.2.2
Telu.
1.3.
Adak Telu.
1.3.1
Adak.
1.3.1.1
Tu’a Golo.
1.3.1.2
Tu’a Gendang.
1.3.1.3
Tu’a Teno.
1.3.2
Telu.
1.4
Relasinya dengan Tri Kudus.
1.4.1
Trimurti.
1.4.1
Trinitas.
1.5
Relasinya dengan Trias Politica.
1.5.1
Eksekutif.
1.5.2
Yukatif.
1.5.3
Legislatif.
Akan
dilengkapi oleh Penulis.